ZEZIPHI IZINTO ZOKUTYA EZINGAXHAWULWAYO KWI-VAT EMZANTSI AFRIKA?
Ukunyuswa okucetywayo kweRhafu yeRhafu (i-VAT) kumiselwe ukuba kuchaphazele ngokubonakalayo amatyala egrosari kubemi abaninzi baseMzantsi Afrika; kunjalo, kukho izinto ezithile ongazibandakanya kwitroli yakho eya kuhlala ikhululwe kule rhafu intsha.
U-Andrew Bahlmann, iGosa eliyiNtloko yeSigqeba seeNkokheli zaMazwe ngaMazwe, uye wachitha ukuba ukonyuka okutsha kuya kuthetha ntoni kwibhaskithi yakho yokutya.
Uye waphawula ukuba ngelixa ukonyuka komntu kunokubonakala kuncinci, isiphumo esongezelekayo kumakhaya anemivuzo ephantsi sinokubonakala ngakumbi.
Umzekelo, iPietermaritzburg Economic Justice and Dignity Group inike ingxelo yokuba i-avareji yeendleko zebhaskithi yokutya inyuke ukusuka kwi-R5,277.30 ngoFebruwari 2024 ukuya kwi-R5,313.22 ngoFebruwari 2025. Ukusebenzisa i-0.5% yokunyuswa kwe-VAT kule bhaskithi yongeza malunga ne-R26.31 nge-R26.518 ngenyanga, okanye i-R26.
Ngoko ke zeziphi izinto zokutya ezingahlawulelwayo kwi-VAT?
Uluhlu lwangoku lwezinto zokutya ezikhululwe kwi-VAT ziquka:
Isonka esiBrown
Irayisi
Umgubo wombona
Imifuno
Umnqusho
Isiqhamo
Irayisi yemealie (mealie rice)
Amafutha emifuno (dried mealies)
Umbona owomileyo
Ubisi
Iimbotyi ezomileyo
Ubisi
Iilentile
Isidlo sengqolowa esimdaka
Iipilchards/sardines kwiitoti
Amaqanda
Ubisi olungumgubo
Iimbotyi ezityiwayo (edible legumes)
Umxube wobisi wobisi (dairy powder blend)
Iintlobo zezityalo ezinemidumba (pulses of leguminoues plants)
Izinto ezintsha
Uluhlu lwezinto zokutya ezixabisa i-VAT lwandisiwe ukususela ngomhla wokuqala kuCanzibe, ku2025.
Izinto ezintsha ezongeziweyo kuluhlu lokutya okunomlinganiselo ongunothi ziquka iigusha ezityiwayo, iinkukhu, iibhokhwe, iihagu, nezilwanyana zeenkomo; amanxeba athile afana neentloko, iinyawo, amathambo, nolwimi; umxube wolwelo lobisi; kunye nemifuno enkonkxiweyo okanye enkonkxiweyo.
UNondyebo uphawule ukuba ukutya okongeziweyo okucetywayo kumlinganiselo onguziro kuhlahlo lwabiwo-mali luka-2025 kwakujoliswe kuko ngenxa yokuba kuya kubakho ingeniso elinganiselweyo eshiywe kwifiscus.
